Nil Göksu Urgancıoğlu
Müzakereler meyvesini verdi, Litvanya’nın başkenti Vilnius’taki NATO Zirvesi’ne saatler kala ittifakın beklediği haber geldi. Ve Türkiye İsveç’in ittifaka katılmasına onay verdi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, İsveç Başbakanı Ulf Kristersson ve NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg arasındaki üçlü görüşmenin ardından yapılan yazılı açıklamada, TBMM’nin İsveç’in üyeliğine ‘bir an önce’ onay vermesine yönelik anlaşma kamuoyuna duyuruldu. Alınan ortak kararlar 6 maddede sıralandı.
Özetle, İsveç ve Türkiye arasında güvenlik alanında yeni bir işbirliği mekanizması kurulması konusunda uzlaşıldı, NATO Genel Sekreteri de “Terörle Mücadele Özel Koordinatörü” atama kararları alındı. İsveç ayrıca Türkiye’nin Avrupa Birliği sürecine de destek vereceği taahhüdünde bulundu.
MADDE MADDE MUTABAKAT METNİ
Mutabakat metninin en kritik maddesi sonuncu, yani 6. madde. Biz de anlaşmanın detaylarını buradan başlayarak aktaralım: “Bu temelde, Avrupa-Atlantik bölgesinin caydırıcılık ve savunma zorunlulukları ışığında, Türkiye, İsveç’in Katılım Protokolünü TBMM’ye iletecek ve onaylanmasını sağlamak için Meclis ile yakın işbirliği içinde çalışacaktır.” Ancak maddede, bu onayın ne zaman gerçekleşeceğine ilişkin bir takvim sunulmaması dikkat çekti.
Birinci maddede, Türkiye ve İsveç’in Türkiye’nin meşru güvenlik kaygılarının giderilmesi için son bir senedir yakın çalıştıkları anımsatılıyor ve İsveç hükümetinin PKK ile mücadele için anayasa ve yasalarını değiştirdiği ve Türkiye’ye silah ambargosunu kaldırdığı belirtiliyor.
İkinci madde, Türkiye ve İsveç’in Finlandiya ile kurulan üçlü Ortak Daimi Mekanizma’nın yanı sıra yeni ikili bir Güvelik Sözleşmesi kapsamında her yıl bakanlar düzeyinde bir kez toplanacak bir mekanizma daha kurma kararını aldıklarını kayda geçiriyor.
Üçüncü maddede, Türkiye ve İsveç’in “terörle mücadelenin uzun vadeli olduğu” ve İsveç’in katılımının ardından da işbirliğinin süreceği vurgulanıyor. Ayrıca NATO’nun “terörün her türlüsüne karşı” daha da aktif olması vurgusu yapılıyor ve ittifakın tarihinde ilk defa “Terörle Mücadele Özel Koordinatörü” pozisyonu oluşturma kararı aldığı duyuruluyor. Türkiye, bu mekanizmanın kurulmasını uzun süredir istiyordu.
Dördüncü madde de yine Türkiye’nin talebi üzerine müttefikler arasında silah satışına ilişkin engelleme ve sınırlandırmama olmaması ilkesini anımsatıyor.
Ortak açıklamanın beşinci maddesi, Türkiye-İsveç ikili ekonomik ilişkileri ile Türkiye-AB ilişkilerine atıfta bulunuyor. İki ülkenin ikili ekonomik ilişkileri geliştirme kararını aldıklarını açıklayan madde, “İsveç, gümrük birliğinin güncellenmesi ve vize serbestisi de dahil olmak üzere, Türkiye’nin AB’ye katılım sürecinin yeniden canlandırılması çabalarına aktif katkı verecektir” ifadelerini içeriyor.
TÜRKİYE NE KAZANDI?
Bloomberg’e konuşan Türk yetkiliye göre Türkiye, Stockholm’ün kendi topraklarında faaliyet gösteren PKK’lı teröristlerin destekçilerine yaklaşımı da dahil olmak üzere kilit talepleri konusunda güvence aldı. Habere göre bu güvenceler sonrasında TBMM’den İsveç’in NATO ittifakına üyelik teklifini ilerletmesini istemeyi kabul etti.
VİZE SERBESTİSİ Mİ YOLDA?
Türk yetkili ayrıca savunma ile ilgili yaptırımların kaldırılmasına yönelik taleplerinin karşılanması yönünde ilerleme kaydedildiğini ve AB yetkililerinin, Gümrük Birliği’ne katılma ve vatandaşlarına vizesiz seyahat imkanı sağlanması da dahil olmak üzere üyelik müzakerelerini hızlandırmayı kabul ettiklerini söyledi.
DÜNYA BASININDA 1 NUMARALI GÜNDEM
Erdoğan’ın diplomasi trafiği ve alınan kritik karar yabancı basın tarafından an be an takip edildi. ABD merkezli CNN ‘Türkiye, İsveç’i desteklemeyi seçti’ başlıklı haberinde bir yıllık müzakere sürecinin başarıyla nihayete erdiğini vurguladı.
İngiliz BBC ‘Türkiye, İsveç’in NATO üyeliğini destekliyor’ başlığını tercih etti.
New York Times, ABD Başkanı Biden’ın açıklamalarına odaklandı. Biden’ın Avrupa-Atlantik’te savunma ve caydırıcılığın güçlendirilmesi konusunda Erdoğan ve Türkiye ile çalışmaya hazır olduğunu hatırlatan New York Times şu ifadeleri kullandı: ‘Açıklama, ABD’nin F-16 savaş uçakları ve diğer silahları Türkiye’ye satacağının bir göstergesi olarak yorumlandı. Ve Erdoğan’ın kararı, kendisi NATO’nun yolunu açmadan önce Avrupa Birliği’nin ülkesinin AB bloğuna katılım hedefini ilerletmesi gerektiğini söylemesinden birkaç saat sonra geldi.’
Karar İsveç basınında da geniş yer buldu. Expressen ‘420 gün ve Litvanya’nın başkenti Vilnius’taki bir konferans salonunda saatlerce süren yoğun ve dramatik görüşmelerin ardından Pazartesi akşamı saat 22.15’te tarihi duyuru geldi: Cumhurbaşkanı Erdoğan, İsveç’in NATO başvurusunu onayladı’ dedi. Omni ‘Türkiye, İsveç’in NATO üyeliğine evet diyor’ başlığını attı. İsveç devlet televizyonu SVT’de NATO üyeliğiyle ülkenin 200 yıllık tarafsızlık politikasının son bulacağı vurgulandı.
patronlardunyasi.com
